Chôl Chnăm Thmây có nghĩa là Lễ vào năm mới và đây được gọi là Tết cổ truyền hằng năm của đồng bào Khmer, thường diễn ra vào khoảng giữa tháng 4 dương lịch. Đây là thời gian khô ráo, mùa màng đã thu hoạch xong, người dân trong giai đoạn nông nhàn có thêm điều kiện vui Tết. Ăn Tết xong, bà con chuẩn bị đón mùa mưa, mừng mùa vụ mới.

Đa số đồng bào dân tộc Khmer theo Phật giáo Tiểu thừa (Phật giáo Nam tông Khmer) nên các sinh hoạt Tết Chôl Chnam Thây của đồng bào dân tộc Khmer đều diễn ra tại chùa. Vào dịp này, bà con đồng bào Khmer chuẩn bị sắm sửa trang phục truyền thống, ăn mặc gọn đẹp, chuẩn bị nhang, đèn, gạo, rượu, thịt, làm bánh…để phục vụ cho việc ăn uống, đãi khách và dâng lễ tại các chùa. Tết Chôl Chnăm Thmây thường diễn ra trong 03 ngày:

Ngày đầu tiên của năm mới, bà con dân tộc Khmer chuẩn bị vật phẩm như: nhang, đèn, hoa quả mang đến chùa để làm lễ đón chào năm mới, làm lễ rước Đại lịch Maha Sangkran (Maha Sangkran được hiểu như vị hành khiển trong ngày Tết năm mới). Cứ mỗi năm, đồng bào Khmer lại đón một vị Maha Sangkran cai quản và trông coi mọi việc của năm đó.

Ngày thứ hai của Tết Chôl Chnăm Thmây, Phật tử dâng cơm cho sư sãi vào buổi sáng và buổi trưa ở chùa. Buổi chiều, mọi người đến chùa làm lễ đắp núi cát để mong gặp nhiều điều may mắn, tốt lành trong năm mới và cầu mong có những cơn mưa cho mùa màng tốt tươi (ngày nay, trong một số chùa của người Khmer ở Nam Bộ có thay hình thức đắp núi cát bằng đắp núi lúa).

Ngày thứ ba của Tết Chôl Chnăm Thmây, sẽ diễn ra nghi lễ tắm tượng Phật. Đây là nghi lễ quan trọng và thiêng liêng đối với đồng bào Khmer. Nghi lễ tắm tượng Phật liên quan nhiều đến tâm thức ứng xử với nước của người Khmer, với ý nghĩa rửa sạch hết muộn phiền trong năm cũ để sang năm mới được thanh sạch, vui vẻ hơn. Nước thơm sau khi tắm Phật, đồng bào Khmer mang về nhà tắm cho người lớn tuổi để cầu chúc sức khỏe, bình an, mong một năm mới tất cả gặp nhiều may mắn, hạnh phúc.

Tết Chôl Chnăm Thmây năm nay diễn ra từ ngày 14-16/4/2021, trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 vẫn còn diễn biến phức tạp, do đó các chùa Nam tông Khmer cũng hạn chế quy mô tổ chức, chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về phòng, chống dịch bệnh Covid-19 tại cơ sở thờ tự, tích cực tuyên truyền phật tử, đồng bào khmer chủ động thực hiện tốt giải pháp “5K” theo khuyến cáo của Bộ Y tế. Khuyến khích bà con, phật tử đón Tết tại chỗ, nơi cư trú.

Trước Tết Chôl Chnăm Thmây, Lãnh đạo Đảng và Chính quyền các cấp trong tỉnh đều tổ chức Đoàn đến thăm và chúc Tết đồng bào Khmer, thăm các vị trụ trì, sư sãi, à cha ở cơ sở thờ tự Phật giáo Nam tông Khmer, qua đó tạo sự gần gũi, gắn kết, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với việc xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc.

Hòa chung mạch suối nguồn văn hóa 04 dân tộc Kinh, Khmer, Chăm, Hoa ở An Giang, bà con đồng bào Khmer luôn giữ được những giá trị truyền thống, mối gắn kết, sống chan hòa, nghĩa tình trong khối Đại đoàn kết toàn dân tộc. Tết Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer đã góp phần tô điểm thêm cho nền văn hóa đầy màu sắc của cộng đồng văn hóa 54 dân tộc anh enh của Dân tộc Việt Nam./.

Tiến Lên