Sắc lệnh của tổng thống đã được ký trong vòng vài giờ sau khi tòa án phán quyết vào thứ Sáu, tuyên bố một nghị định của chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ cách đây 80 năm chuyển đổi nhà thờ Hồi giáo thành bảo tàng là bất hợp pháp.

Hagia Sophia, một di sản thế giới của UNESCO, còn được gọi là Thánh đường Ayasofya ở Thổ Nhĩ Kỳ, giờ đây sẽ nằm dưới sự giám sát của cơ quan đặc trách tôn giáo của chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ.

Hagia Sophia được thành lập năm 537 dưới thời Hoàng đế Justinian. Trong một thời gian, nó là tòa nhà lớn nhất thế giới và nhà thờ Cơ đốc giáo lớn nhất. Nó phục vụ như là nhà thờ chính tòa của Thượng phụ Constantinople trước và sau cuộc chia tách Kitô giáo phương Tây và phương Đông thành Giáo hội Công giáo và Giáo hội Chính thống Đông phương.

Sau khi đế chế Ottoman chiếm Constantinople năm 1453, nhà thờ được chuyển thành thánh đường Hồi giáo. Dưới thời Ottoman, các kiến ​​trúc sư đã thêm các tháp và trụ để bảo tồn tòa nhà, nhưng các bức tranh khảm cho thấy các hình ảnh Kitô giáo đã được quét vôi và phủ kín.

Năm 1934, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Mustafa Kemal Atatürk, nhà sáng lập Thổ Nhĩ Kỳ hiện đại sau khi đế chế Ottoman sụp đổ, nhà thờ Hồi giáo đã biến thành bảo tàng. Việc chuyển đổi Hagia Sophia thành một bảo tàng được coi là một biểu tượng của cam kết của chính phủ Atatürk về việc xây dựng một nhà nước tự do thế tục. Các bức tranh khảm đã được phát hiện, bao gồm các mô tả về Chúa Kitô, Đức Trinh Nữ Maria, Thánh John the Baptist, Hoàng đế Justinian I và Hoàng hậu Byzantine Zoë Porphyrogenita.

Một số lãnh đạo tôn giáo và chính trị trên thế giới đã bày tỏ quan ngại đối với phán quyết của tòa án cũng như sắc lệnh của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ nhằm chấm dứt việc sử dụng tòa nhà một cách trung lập.

          Thượng phụ Chính thống giáo Đông phương Bartholomew của Constantinople cho rằng tòa nhà trước đây là một bảo tàng khiến nó trở thành biểu tượng của sự gặp gỡ, đối thoại, đoàn kết và hiểu biết lẫn nhau giữa Kitô giáo và Hồi giáo, và Hagia Sophia, một di sản thế giới của UNESCO, không chỉ thuộc về những người sở hữu nó vào lúc này, mà còn của cả nhân loại.

Giáo hoàng Francis và Hội đồng Giáo hội Thế giới (WCC) cũng đã bày tỏ lo ngại về việc thay đổi hiện trạng của tòa nhà và cảnh báo rằng địa điểm nổi tiếng này có thể một lần nữa trở thành tâm điểm của sự đối đầu và xung đột.

Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng đã kêu gọi sự chú ý của người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan trước phản ứng của công chúng Nga về quyết định thay đổi tình trạng của nhà thờ Hagia Sophia ở Istanbul.   

          Hagia Sophia là một trong những địa danh dễ nhận biết nhất của Thổ Nhĩ Kỳ và là địa điểm thú hút khách thăm quan nhiều nhất, thu hút hơn 3,7 triệu khách mỗi năm./.

An Nam (tổng hợp và dịch)