Trong cuốn sách này, trong các chương đầu của cuốn sách và bằng những luận chứng sâu sắc cùng với nguồn tư liệu phong phú, tác giả đã tiếp cận vấn đề nhà nước thế tục từ lý luận đến thực tiễn của các nước châu Âu, Mỹ Đông Bắc Á và Đông Nam Á. Qua đó, độc giả có thể hiểu khái quát về các khía cạnh căn bản của vấn đề nhà nước thế tục; các mô hình nhà nước thế tục khác nhau trên thế giới; các yếu tố chi phối đến sự lựa chọn mô hình nhà nước thế tục cụ thể, như đặc điểm và sự đa dạng tôn giáo, văn hóa và chính trị; thực tiễn quan hệ giữa nhà nước và giáo hội ở các nước tại mỗi mô hình nhà nước thế tục; và các khuynh hướng thay đổi, phát triển của nhà nước thế tục trong khu vực và trên thế giới trong thời gian tới.

Cuốn sách đã giành riêng một chương để viết về vấn đề nhà nước thế tục tại Việt Nam. Trong chương này, trên cơ sở khái quát về tình hình đời sống tôn giáo và các đặc điểm văn hóa, lịch sử Việt Nam giai đoạn trước 1945, tác giả đã phân tích giới thiệu về mô hình nhà nước thế tục ở Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh lựa chọn, đặt nền móng nhằm giải quyết các vấn đề thực tiễn một cách hài hòa và hợp tác trong quan hệ giữa nhà nước và các tổ chức tôn giáo sau khi Việt Nam giành được độc lập năm 1945.

Giáo sư Đỗ Quang Hưng cũng khái quát lộ trình xây dựng và hoàn thiện luật pháp tôn giáo của nhà nước Việt Nam trong các thập kỷ gần đây nhằm đáp ứng các nhu cầu niềm tin và sinh hoạt tôn giáo chính đáng của người dân trong giai đoạn phát triển mới của đất nước, cũng như góp phần thúc đẩy sự hòa hợp, ổn định xã hội, và bảo đảm sự tương thích với các công ước nhân quyền quốc tế và Việt Nam đã gia nhập hoặc ký kết, đồng thời đề xuất dưới góc độ nhà nghiên cứu chuyên môn đối với việc xây dựng nhà nước thế tục ở nước ta hiện nay.

Là công trình nghiên cứu công phu, cung cấp nhiều thông tin, tài liệu tham khảo thực tiễn cho độc giả, nhất là nhà nghiên cứu, nhà quản lý hoạch định chính sách về tôn giáo, cuốn Nhà nước Thế tục với trên 600 trang được sắc xếp trong 6 chương được Nhà Xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật ra mắt vào cuối năm 2019.

Giáo sư Đỗ Quang Hưng nguyên là Viện trưởng Viện Nghiên Cứu Tôn giáo và Ủy viên Hội đồng Lý luận Trung ương, và là tác giả của bộ ba cuốn sách (trio of books) “Tôn giáo trong cách mạng Việt Nam” (2005), “Chính sách Tôn giáo và Nhà nước Pháp quyền” (năm 2014) và “Nhà nước – Tôn giáo – Luật Pháp” (2015)./.   

An Nam