Lễ hội đền Mưng làng Côn Sơn, xã Trung Thành (huyện Nông Cống, Thanh Hóa) là một sinh hoạt tín ngưỡng dân gian được hình thành trong cộng đồng dân cư vùng ven sông Lãng Giang từ rất lâu đời. Lễ hội được tổ chức hàng năm hai dịp là vào tháng Giêng và tháng Ba, nhằm tưởng nhớ công ơn của Chàng Út Đại vương - người đã cùng các anh em và cha mình đứng lên tụ binh khởi nghĩa đánh đuổi quân xâm lược nhà Đường ở thế kỷ thứ VII. Trong đó, tháng Giêng gọi là lễ hội bơi thở hay còn gọi là lễ hội bơi đua (đua thuyền), diễn ra từ ngày mùng 2 đến ngày mùng 5 tháng Giêng. Tháng Ba là lễ hội chèo rước, diễn ra vào các ngày từ mùng 1 đến mùng 8 tháng Ba (âm lịch).

Nội dung buổi lễ gồm 3 phần: Rước lễ, mở cửa Đền và chương trình văn nghệ của các nghệ nhân hát chèo thờ Đội văn nghệ xã Trung Thành và Đội tuyên truyền ca khúc cách mạng huyện Nông Cống, sau đó là phần tế lễ và dâng hương. Phần lễ và phần hội được diễn ra trong không gian rộng lớn từ Đền Mưng - sông Lãng Giang - ngã ba Vua Bà (đền thánh mẫu) với sự tham gia của Nhân dân làng Mưng, xã Trung Thành và Nhân dân các vùng lân cận.

Các trò diễn truyền thống, các trò chơi dân gian được tổ chức vào mỗi dịp lễ hội như: Hát chèo thờ trên sông Lãng Giang, hát chèo cạn trên sân Đền, đua thuyền rồng, chọi gà… cùng các làn điệu dân ca (hát giao duyên, hát chèo chải...) mang đậm nét văn hóa dân gian của cư dân nông nghiệp trồng lúa nước. Các hình thức biểu diễn này phản ánh ước muốn của người dân là mùa màng tươi tốt, con người hòa thuận, đời sống nhân dân an lành, thịnh vượng.

Sau nhiều lần khảo cứu, lập hồ sơ đề nghị, ngày 20-12-2019, Lễ hội Đền Mưng đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch quyết định chứng nhận đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia theo Quyết định số 4605/QĐ - BVHTTDL. Đây là niềm vinh dự, tự hào của quê hương Nông Cống nói riêng và tỉnh Thanh Hóa nói chung.

Nguyên Hải tổng hợp