Theo đó, khu quy hoạch có tổng diện tích hơn 82.000 m2 , gồm toàn bộ phần đất thuộc khu vực bảo vệ của di tích, được xác định trong Hồ sơ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, có diện tích 28.032 m2 (Khu vực bảo vệ I có diện tích là 10.441 m2; Khu vực bảo vệ II có diện tích là 17.591 m2); phần đất mở rộng nằm liền kề di tích có diện tích là 54.021m 2 để xây dựng các công trình hạ tầng phụ trợ, công trình dịch vụ khai thác và phát huy giá trị di tích.

Về quy hoạch phân khu chức năng, khu vực bảo vệ I là khu vực có các yếu tố gốc cấu thành di tích cần bảo vệ nghiêm ngặt; bao gồm các công trình: tam quan, gác chuông, tiền đường, thiêu hương, nhà cầu, thượng điện, Tích Thiện am, nhà trung, phủ thờ, hậu đường, hai dãy hành lang, nhà Tổ đệ nhất, nhà vong, nhà khách và các sân trong nội tự. Khu vực này bảo tồn cấu trúc không gian các công trình di tích; bảo quản, tu bổ các hạng mục di tích và các hiện vật thuộc di tích theo định kỳ hoặc khi phát hiện các dấu hiệu xuống cấp; bố trí thiết kế đồng bộ hệ thống phòng cháy chữa cháy, điện, an ninh.

Khu vực bảo vệ II là khu vực cảnh quan, sân vườn và các công trình phụ trợ bao quanh khu vực bảo vệ I. Khu vực này thực hiện chỉnh trang, phục dựng các công trình xuống cấp, di dời một số công trình không phù hợp; cải tạo ao, hệ thống sân vườn, trồng bổ sung các loại cây xanh tạo điểm nhấn cảnh quan cho di tích; tôn tạo đường giao thông nội khu bảo đảm việc kết nối liên thông trong khu di tích.

Khu vực phát huy giá trị di tích và phục vụ du lịch là khu vực cảnh quan thiên nhiên bao quanh khu vực bảo vệ II tạo vùng đệm bảo vệ cảnh quan di tích và xây dựng mới các công trình phục vụ nhu cầu của khách đến tham quan di tích.

Mục tiêu quy hoạch nhằm quản lý và bảo vệ di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt chùa Bút Tháp trở thành trung tâm văn hóa, tín ngưỡng của tỉnh Bắc Ninh và vùng phụ cận. Bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích trở thành điểm du lịch văn hóa, lịch sử hấp dẫn, kết nối với các điểm tham quan, danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh và vùng phụ cận, góp phần phát triển kinh tế- xã hội của địa phương…

Lễ hội chùa Bút Tháp được tổ chức hàng năm vào ngày 23,24 tháng 3 âm lịch

Nội dung quy hoạch bao gồm: quy hoạch phân khu chức năng; quy hoạch khu vực phát huy giá trị di tích. Trong đó, định hướng phát huy giá trị di tích gắn với phát triển du lịch gồm: các hoạt động văn hóa tâm linh truyền thống gắn với di tích (lễ hội, nghi thức tôn giáo, tín ngưỡng...); tổ chức lễ hội và các sự kiện có chủ đề lịch sử, văn hóa tại di tích chùa Bút Tháp. Tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tế, biểu diễn hát quan họ, tìm hiểu phong tục tập quán của địa phương, trò chơi dân gian, tham quan cảnh quan sinh thái nông nghiệp khu vực ven sông Đuống và khu vực phụ cận…

Hình thành các tuyến du lịch nội vùng kết nối chùa Bút Tháp với các điểm di tích trong điểm trong huyện, tỉnh và các khu di tích ở các tỉnh khác như: Khu di tích nhà Trần ở Đông Triều (Quảng Ninh), Thiền viện Trúc Lâm Tây Thiên (Vĩnh Phúc), chùa Vĩnh Nghiêm, chùa Bổ Đà (Bắc Giang)...

UBND tỉnh Bắc Ninh có trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, tiến hành cắm mốc giới; chỉ đạo chính quyền địa phương tổ chức các hoạt động bảo vệ môi trường cảnh quan di tích; giáo dục tinh thần tự giác chấp hành tốt các quy định về quy hoạch và quản lý quy hoạch, về quản lý, bảo vệ và phát huy di sản văn hóa… Các Bộ, ngành liên quan có trách nhiệm phối hợp, tạo điều kiện hỗ trợ tỉnh Bắc Ninh triển khai thực hiện quy hoạch.

Bảo vật quốc gia Phật tam thế tại chùa Bút Tháp

Chùa Bút Tháp, tên chữ Ninh Phúc tự là một trong những danh lam cổ tự đẹp nhất ở vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ. Được xây dựng từ thế kỷ 14 với diện tích khoảng 10.000m2, chùa Bút Tháp có kiến trúc độc đáo, bố cục hài hòa với môi trường thiên nhiên và rất sinh động. Chùa Bút Tháp được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt năm 2013.

Hiện trong chùa còn lưu giữ bốn nhóm bảo vật quốc gia là tượng Phật bà Quan âm nghìn mắt nghìn tay được công nhận năm 2012 và ba pho tượng Tam Thế, tòa Cửu phẩm liên hoa, Hương án cùng được công nhận là bảo vật quốc gia năm 2020. Các bảo vật đều được tạo tác từ thế kỷ XVII trên chất liệu gỗ./.

Thúy Hằng tổng hợp