Ngay cả khi giới truyền thông tập trung chủ yếu vào những người với tính cách thân thiện đầm ấm cực kỳ quan trọng được nhìn thấy trong các buổi kỷ niệm của Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Ấn Độ Narendra Modi, và các nhà lãnh đạo các quốc gia, và Chính phủ từ 10 hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) trong một cuộc tiếp xúc cấp cao chưa từng thấy với nhau, nhưng sự kiện quan trọng là sự tổ chức Lễ hội Ramayana (Bản Anh hùng ca Ấn Độ) kéo dài thời gian 05 ngày, do Hội đồng quan hệ văn hóa Ấn Độ tổ chức.

Văn hóa, bao gồm Phật giáo và Hindu giáo, đã trở thành một trong ba dấu ấn quan trọng trong mối quan hệ gần gũi của Ấn Độ với Đông Nam Á, hai mặt kia là thương mại và kết nối hàng hải. Trên thực tế, thương mại, kết nối và văn hóa đã đi từ Ấn Độ đến Đông Nam Á hầu như không thể tách rời, và đồng thời qua nhiều thế kỷ, và sử thi Ramayana đã phát triển như là một biểu tượng mạnh mẽ của một kết văn hóa mạnh mẽ giữa Ấn Độ và Đông Nam Á. Vì vậy, phù hợp là Hội đồng giao lưu văn hóa Ấn Độ (ICCR) tổ chức Liên hoan Ramayana trùng với hội nghị thượng đỉnh Ấn Độ - ASEAN để tiếp tục ngoại giao của Ấn Độ, và tiếp sức cho các liên kết cổ xưa trong bối cảnh đương đại thông qua sử thi Ramayana, vốn dâng trào như một công cụ điện mềm.

Lễ hội Ramayana với các nghệ sĩ từ Singapore, Thái Lan, Malaysia, Myanmar, Indonesia, Philippines, Campuchia, Brunei, Việt Nam và Lào, bắt đầu ở thủ đô New Delhi và đi đến các vùng khác của Ấn Độ trước khi kết thúc tại Ayodhya, nơi sinh của Rama. Thủ tướng phủ nước Cộng hòa Ấn Độ Narendra Modi mô tả lễ hội như kỷ niệm quan hệ văn minh và lịch sử sâu sắc của Ấn Độ với ASEAN. Thủ tướng Ấn Độ đã rất ấn tượng với một cuộc trình diễn, dựa trên bản báo chí trong cuộc họp thượng đỉnh Đông Á được tổ chức tại Manila vào tháng 11 năm ngoái.

Sử thi Ramayana, các diễn giải và miêu tả khác nhau của sử thi Ramayana ở các quốc gia Đông Nam Á đã trở thành một biểu tượng tiềm năng cho di sản văn hóa chia sẻ của Ấn Độ, và hội nhập với ASEAN. Đây là một ví dụ điển hình về sự đồng hóa thần thoại, và văn hóa dân gian Ấn Độ đã trở thành một thành tố không thể tách rời của văn hóa Đông Nam Á.

Các hình thức khác nhau của sử thi Ramayana được phổ biến ở khu vực Đông Nam Á, có thể là Ramakien ở Vương quốc Phật giáo Thái Lan, Ramakerti ở xứ chùa tháp Campuchia, Phra Lak Phra Ram ở Vương quốc Phật giáo Lào, Yama Zadaw ở quốc gia Phật giáo Myanmar, ở Indonesia, hoặc Hikayat Seri Rama ở Malaysia, chứng tỏ sự liên kết lịch sử. Sự tương đồng giữa ‘Mudra’ (cử chỉ tay) trong các hình thức khiêu vũ của Ấn Độ trên khắp ASEAN và Ấn Độ cũng được giới thiệu trong lễ hội Ramayana.

Sử thi Ramayana là một câu chuyện rất phổ biến ở khu vực Đông Nam Á, nhưng khi sử thi Ramayana lan tỏa đến khu vực nào đó, người dân địa phương đã trải qua sự thêu dệt riêng và những hiểu biết của người dân địa phương, đồng hóa với các nền văn hóa và các nhân vật địa phương.

Đã được biết, các phiên bản khác với câu chuyện chính của sử thi Ramayana Ấn Độ, và những bức bích họa khác nhau của các nhân vật chính trong các phiên bản sử thi Ramayana Ấn Độ, bằng chức có sẳn tại Singapore và các quốc gia Đông Nam Á khác.Phần đầu tiên của Kakawin Ramayana ở Indonesia đúng với sử thi của Valmiki ở Ấn Độ. Một số chuyên gia cho rằng sự nhấn mạnh trong một số phiên bản của sử thi Ramayana ở các quốc gia Đông Nam Á nhiều hơn về truyền khẩu nhiều hơn là để tâm nghiên cứu và ghi chép.

Người ta tìm thấy dấu hiệu từ sử thi Ramayana ở đền Parambanan ở Yogyakarta, Indonesia, trên những bức của ngôi Già lam Phật Phật Tự ở Bangkok, Thái Lan và những tàn tích của khu di phế tích Di sản thế giới Agkowat thế kỷ 12 tại Vương quốc Phật giáo Campuchia. Những bức tranh sơn dầu dựa trên sử thi Ramayana cũng được tìm thấy trên các bức tường của cung điện Hoàng gia ở thủ đô Phom Penh, Campuchia. 

Vốn hiện nay của Thái Lan được biết đến vào thế kỷ 15 như Ayutthaya, một phái sinh của Ayodhya, và vị Quốc vương Thái Lan thế kỷ 18, mặc dù là một Phật giáo đồ, tự hào tuyên bố các bằng chứng của Hoàng gia bằng cách tự gọi mình là Rama I và làm Ramakien, mô tả địa phương về Ramayana, sử thi quốc gia.

Tại Myanmar, Quốc vương Kyanzittha thế kỷ thứ 11 của triều đại Pagan đã ủng hộ các bằng chứng khi ngài lên ngôi đã tuyên bố rằng ngài có liên quan đến Rama của Ayodhya. Sự tồn tại của các phiên bản đa dạng của sử thi Ramayana ở Đông Á mặc dù nó không bao giờ có thể xóa nhòa đi thực tế rằng, sử thi Ramayana đã tạo thành một mối liên kết lâu dài giữa Ấn Độ và ASEAN có sức sống lâu dài qua sự tàn phá của thời gian.

Tác giả: Pallab Bhattacharya

Vân Tuyền dịch (Nguồn: The Daily Star News)

Nguồn: phatgiao.org.vn