Văn tế trong buổi lễ là lời tóm tắt chính xác nhất, xác thực nhất số phận của những người đi lính Hoàng Sa năm xưa: Hoàng Sa trời nước mênh mông/Người đi thì có mà không thấy về/Hoàng Sa mây nước bốn bề/Tháng hai khao lề thế lính Hoàng Sa.

Vào thế kỷ 17, triều đình nhà Nguyễn đã tổ chức tuyển chọn những trai tráng khỏe mạnh, giỏi bơi lội sung vào đội Hoàng Sa để ra quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thu lượm sản vật, đo đạc hải trình, vẽ bản đồ và bảo vệ chủ quyền. Chính vì ra khơi gặp nhiều rủi ro bất trắc, cư dân đảo Lý Sơn đã tổ chức lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa hàng năm để những hùng binh Hoàng Sa lên đường đi làm nhiệm vụ yên lòng.

Tiếng ốc u nổi lên giục các trai tráng trong làng thả thuyền ra biển Hoàng Sa

Sách Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn (năm 1776), có ghi chép rằng: “Đặt đội Hoàng Sa gồm 70 suất, lấy người xã An Vĩnh sung vào, đi bằng những chiếc thuyền câu nhỏ, ra biển khoảng 3 ngày 3 đêm thì đến nơi. Mỗi chuyến đi dài 6 tháng trên biển đầy rủi ro bất trắc.

Chính vì vậy mà mỗi người lính trước khi đi ra Hoàng Sa phải chuẩn bị sẵn cho mình 1 đôi chiếu, mấy sợi dây mây, 7 cái đòn tre và 1 thẻ tre. Nếu gặp chuyện chẳng lành thì chiếu dùng để bó xác, đòn tre dùng để làm nẹp và lấy dây mây bó lại. Chiếc thẻ tre ghi rõ tên tuổi, quê quán, phiên hiệu đơn vị của người xấu số được cài kỹ trong bó xác, đó là dấu hiệu để đồng đội và thân nhân nhận ra họ. Với những chuyến đi đầy bất trắc nên người dân Lý Sơn có câu ca: Hoàng Sa lắm đảo nhiều cồn/Chiếc chiếu bó tròn mấy sợi dây mây”.

Buổi lễ đã tái hiện, khắc họa sinh động lại Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa năm xưa, với những thuyền câu, trong khoang lái có hình nhân làm bằng giấy điều hoặc bằng rơm. Trên thuyền có đặt linh vị của người lính Hoàng Sa, cùng các vật lễ mà binh phu Hoàng Sa phải mang theo như: vàng mã, thịt gà, xôi chè, nẹp tre, dây mây, muối gạo...

Thả thuyền câu và hình nhân thế mạng hướng ra biển Hoàng Sa

Sau phần tế lễ, tiếng ốc u nổi lên hiệu lệnh cho những trai tráng làm lễ rước thuyền và hình nhân thế mạng hướng ra biển Hoàng Sa theo con đường mà các bậc tiền nhân Lý Sơn đã ra đi từ hơn 400 năm trước để thể hiện ý chí, quyết tâm bảo vệ chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa của người dân Lý Sơn nói riêng và người dân cả nước nói chung.

Lễ hội này ngoài là nghĩa cử tri ân, tưởng nhớ các binh phu trong đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải trên đảo Lý Sơn đã quên mình vì nghĩa lớn, mà còn là dịp để giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.

Ông Nguyễn Ngọc Khánh, du khách TP Quảng Ngãi, cho biết: Tôi rất may mắn được chứng kiến lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa trong dịp 30/4-1/5 năm nay. Đây là dịp để chúng tôi bày tỏ sự tri ân với tiền nhân mở cõi, và tiếp tục giáo dục con cháu cần có trách nhiệm hơn nữa với chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc.

Để tôn vinh và phát huy nét sinh hoạt văn hóa dân gian, năm 2013, lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa của người dân đảo Lý Sơn đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao Bằng công nhận là di sản phi vật thể quốc gia.

(Theo bienphong.com.vn)