Người Chứt là một nhóm nhỏ của dân tộc Mã Liềng. Trước đây, người Chứt sống du canh, du cư bằng cách săn bắt, hái lượm, sống trong các hang động hoặc các lều tạm bợ bằng lá cây rừng. Trải qua các giai đoạn khác nhau, đến nay, đồng bào dân tộc Chứt đã sống định cư ổn định trên vùng đất Ka Đay, xã Hương Liên, còn gọi là bản Rào Tre. Bản Rào Tre có tổng diện tích đất tự nhiên gần 164 ha, trong đó có khoảng 2,7 ha đất trồng lúa và 0,6 ha đất trồng màu, 85,7 ha đất sản xuất lâm nghiệp, 75 ha đất ở (gồm cả đất vườn); có 46 hộ với 158 nhân khẩu sinh sống tại hai điểm, bản cũ có 35 hộ, bản mới có 11 hộ. Trong những năm qua, được sự quan tâm, hỗ trợ, giúp đỡ của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc Chứt ngày càng được nâng lên. Đồng bào dân tộc Chứt có hai lễ hội đặc trưng là Tết Lấp lỗ (tháng 7 Âm lịch) và Tết Chăm cha bới (tháng 11 Âm lịch).

Tết Lấp lỗ của bà con dân tộc Chứt được tổ chức vào ngày 07/7 Âm lịch hằng năm với ý nghĩa “cắm lỗ, gieo hạt”, báo hiệu đã hoàn thành việc gieo, trỉa trên nương rẫy. Đây là dịp để bà con dân bản tổ chức Tết để ăn mừng, cảm tạ đất trời, cầu mong cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, mong mọi người sức khỏe dồi dào, cuộc sống gia đình bình yên, no đủ, hạnh phúc.

Lễ hội Tết Lấp lỗ được tổ chức hằng năm, nhằm gìn giữ, lưu truyền, phổ biến, phát huy cho thế hệ mai sau những phong tục tập quán tốt đẹp về văn hóa dân gian, nghi lễ truyền thống của đồng bào dân tộc Chứt, đồng thời, từng bước bảo tồn phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Chứt, trở thành sản phẩm du lịch văn hóa đặc trưng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh.

Nghi thức cúng lễ tại lễ hội Tết Lấp lỗ

Lễ hội Tết Lấp lỗ bao gồm hai phần. Phần lễ bao gồm các nội dung khai mạc; dựng cây nêu, cột lễ; cung nghinh lễ vật; nghi thức cúng lễ. Phần hội bao gồm các hoạt động dân ca, dân vũ vui Tết Lấp lỗ; vui hội trò chơi dân gian như: bắt vịt, kéo co, đẩy gậy…

Múa hát tại lễ hội Tết Lấp lỗ

Nhân dịp lễ hội Tết Lấp lỗ, các hộ gia đình dân tộc Chứt được tặng nhiều phần quà và tiền mặt, tổng trị giá gần 250 triệu đồng, nhằm động viên, giúp đỡ bà con đón Tết truyền thống đầm ấm, vui vẻ, hạnh phúc. Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh và Đồn Biên phòng Bản Giàng trao 46 suất quà, mỗi suất 500 nghìn đồng, bao gồm quà và tiền mặt; Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh trao 46 suất quà, mỗi suất trị giá 640 nghìn đồng gồm các đồ dùng gia dụng; Huyện ủy, HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc huyện Hương Khê tặng 46 suất quà, mỗi suất trị giá 550 nghìn đồng gồm: thịt lợn, bánh chưng, nước mắm, mì chính, dầu ăn và gạo nếp; Tỉnh đoàn, Hội Liên hiệp Thanh niên tỉnh trao tặng 200 cây giống phát triển kinh tế.

Nguyễn Nga