Đời sống bà con chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, buôn bán nhỏ và tiểu thủ công nghiệp, với 02 làng nghề truyền thống gốm Bàu Trúc và dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp. Người Chăm Bàlamôn ở Ninh Thuận cư trú theo từng làng và có tính cộng đồng rất cao, bà con thường giúp đỡ nhau trong cuộc sống và trong việc thực hiện các nghi lễ tín ngưỡng, tôn giáo.

Trong đời sống tâm linh, với phong tục tập quán lâu đời, đồng bào Chăm Bàlamôn vẫn lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, như lễ cúng đầu năm của các thôn, lễ hội Katê diễn ra hằng năm tại các đền, tháp, ở các thôn làng, trong các tộc họ, gia đình, đã được công nhận là di sản văn hoá phi vật thể quốc gia.

Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn được Uỷ ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận công nhận là tổ chức tôn giáo từ năm 2012, đã qua 02 kỳ Đại hội, hiện tại Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận có trụ sở làm việc tại thôn Phước Đồng 2, xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước; có 03 Ban Phong tục phụ trách 03 khu vực đền, tháp; ngoài ra, có 24 Ban Phong tục thôn, khu phố (làng Chăm Bàlamôn).

Từ khi thành lập Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh, các hoạt động tôn giáo diễn ra ổn định, mang tính thống nhất giữa khu vực các đền, tháp; từng bước xóa dần các lễ nghi lạc hậu, tốn kém trong cộng đồng; chức sắc, chức việc, tín đồ luôn có tinh thần đoàn kết, thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; sống tốt đời, đẹp đạo, góp phần phát triển kinh tế - xã hội ở tỉnh Ninh Thuận.

Qua 10 năm hoạt động , Hội đồng đã có những cải tiến trong việc xây dựng quy chế hoạt động, quy ước thực hành các nghi lễ; phong chức, phong phẩm trong đội ngũ chức sắc, tạo mối quan hệ với chính quyền và mặt trận các cấp trong tỉnh; đồng thời tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng nông thôn mới, có những hoạt động bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu ...

Theo Cả sư Hán Đô, Chủ tịch Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận, thực hiện Chương trình phối hợp giữa Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Ninh Thuận với các tổ chức tôn giáo thực hiện bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu; Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh đã xây dựng kế hoạch phối hợp với Ban Công tác Mặt trận và hướng dẫn Ban Phong tục các thôn để tuyên truyền, vận động thực hiện các hoạt động tham gia bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn toàn tỉnh.

Đại diện cộng đồng Chăm Bàlamôn trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận ký cam kết thực hiện phong trào Bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu, tháng 11/2018

Theo đó, mô hình điểm đầu tiên được xây dựng tại xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước, sau đó được triển khai đồng loạt trong 24 Ban phong tục ở các thôn, khu phố trong cộng đồng người Chăm theo Bàlamôn.

Hội đồng Chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh đã đưa nội dung bảo vệ môi trường và biến đổi khí hậu vào chương trình hoạt động hằng năm, hướng dẫn để 24 Ban Phong tục thuộc 3 khu vực đền, tháp phối hợp Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các xã tổ chức tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước về bảo vệ môi trường, phòng chống biến đổi khí hậu; cung cấp kiến thức cơ bản về môi trường, biến đổi khí hậu và thực trạng ô nhiễm môi trường, tác động của biến đổi khí hậu trên thế giới và tại địa phương; tuyên truyền, vận động bà con trong việc thu gom rác thải, khai thông cống rãnh, đào hầm thoát nước sinh hoạt, không chăn nuôi thả rông; trồng cây xanh trong khu dân cư và không hành nghề khai thác lâm sản..., Cả sư Hán Đô cho biết.

Với sự nỗ lực của Thường trực Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn, các Ban Phong tục của 03 khu vực đền, tháp và 24 Ban Phong tục thôn, khu phố trong quá trình tổ chức triển khai đã nhận được sự đồng tình, ủng hộ của bà con tín đồ để thực hiện nhiều mô hình cụ thể tại từng địa phương: phong trào thu gom rác thải ở thôn Binh Nghĩa, xã Bắc Sơn, huyện Thuận Bắc; tổ vận động thôn Phước Đồng 1, Phước Đồng 2, xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước và thôn Vụ Bổn, xã Phước Ninh, huyện Thuận Nam kết hợp với Hội đồng chức sắc, chính quyền và Ban Công tác Mặt trận làm tốt công tác tuyên truyền, vận động bà con đồng bào không nuôi lợn thả rông trong khu dân cư được bà con đồng tình ủng hộ, đạt trên 97% người dân thực hiện ; tổ thu gom rác thải của thôn Chất Thường , xã Phước Hậu, huyện Ninh Phước làm tốt công tác tuyên truyền, vận động bà con bỏ rác đúng nơi quy định để tổ thu gom về nơi tập kết để Công ty Nam Thành vận chuyển đi xử lý, tiêu hủy, kinh phí hoạt động của tổ thu gom rác do nhân dân tự nguyện đóng góp, 10.000 đồng/ tháng mỗi gia đình, đến nay tiếp tục duy trì trên 70% hộ tham gia đóng góp kinh phí để hỗ trợ cho tổ hoạt động; tổ vận động thôn Hiếu Lễ đã vận động xã hội hóa xây dựng 02 bệ tiêu hủy bao bì, chai, lọ thuốc bảo vệ thực vật sau khi sử dụng, không có tình trạng vứt bỏ bừa bãi như trước đây.

Công tác tuyên truyền, vận động bà con không phá rừng làm nương rẫy, chặt cây hầm than đã được hạn chế, với 100% hộ gia đình tín đồ Chăm Bàlamôn tham gia ký cam kết thực hiện; bà con nhận trồng và chăm sóc 150 cây xanh trên các khu vực công cộng, giữ gìn cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp tại các khu vực công cộng, trong nhà trường và khuôn viên các đền, tháp; định kỳ các ngày lễ Tết, ngày hội Katê... bà con tín đồ tham gia làm vệ sinh nơi công cộng do Ban phong tục thôn kết hợp Ban Quản lý thôn, Tổ Nhân dân tự quản và các chi hội đoàn thể phát động.

Theo bà Phạm Thị Bích Hà, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Ninh Thuận đánh giá, qua thời gian triển khai thực hiện chương trình, kể từ năm 2016 đến nay, Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh Ninh Thuận đã tạo sự chuyển biến trong nhận thức về môi trường và biến đổi khí hậu trực tiếp ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất nông nghiệp, hoạt động kinh doanh và đời sống, sinh hoạt của Nhân dân. Bà con đã ý thức được việc sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường, sử dụng đồ dùng tiết kiệm năng lượng, hạn chế sử dụng túi ni lông; xử lý chất thải, bao bì, chai lọ thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất nông nghiệp theo hướng dẫn và quy định về bảo vệ môi trường. Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn tỉnh đã được Trung ương MTTQ Việt Nam tặng Bằng khen tại Hội nghị toàn quốc Biểu dương và phát huy vai trò các tôn giáo tham gia bảo vệ môi trường  và ứng phó với biến đổi khí hậu tổ chức tại TP. Huế năm 2019.

Thông qua thực hiện mô hình, ý thức trách nhiệm của người dân trong bảo vệ môi trường được nâng lên rõ rệt , đáng chú ý, Nhân dân động viên nhau tự giác khai thông cống rãnh thoát nước trong khu dân cư, không để ngập úng sau mưa như trước đây. Mỗi hộ gia đình đều đào hầm thoát nước thải sinh hoạt của gia đình mình, mua sắm vật dụng, bao bì chứa rác thải, không còn tình trạng xả nước thải ra đường, gây ô nhiễm trong khu dân cư và nơi công cộng như trước./.

Nguyễn Linh