Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer ở Trà Vinh được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống kết hợp với hiện đại bao gồm một trệt, một lầu trong một khuôn viên rợp bóng cây xanh.

Bảo tàng gồm có 4 phòng trưng bày với khoảng 800 hiện vật, tư liệu cổ, quý được sưu tầm hoặc khai quật tại địa phương, được chia thành 4 chủ đề: Tôn giáo và tín ngưỡng của người Khmer; văn hóa cuộc sống đời thường; ngành nghề truyền thống và văn hóa nghệ thuật của người Khmer tỉnh Trà Vinh nói riêng cũng như người Khmer ở đồng bằng sông Cửu Long nói chung.

Phòng đầu tiên trưng bày, giới thiệu về văn hóa tâm linh của đồng bào Khmer Trà Vinh, mà ngôi chùa Phật giáo Nam Tông Khmer chiếm vai trò chủ đạo, độc tôn ở vị trí trang trọng nhất tái hiện một phần không gian ngôi chánh điện chùa Phật giáo Nam Tông Khmer; ghế thuyết pháp lộng che khi vị sư cả tổ chức buổi thuyết pháp trong những dịp lễ hội; hình ảnh giới thiệu hệ thống 143 chùa Khmer ở Trà Vinh...

Tại đây, người xem có thể chiêm ngưỡng những hiện vật điêu khắc có giá trị và mang đậm dấu ấn của Phật giáo, Bà La Môn giáo như: Ngẫu tượng Linga Yoni, Mukhalinga, tượng thần Shilval, Vishunu, tượng Phật..., trong đó có những hiện vật có niên đại trên 300 năm.

Tiếp đó, phòng thứ 2 giới thiệu về văn hóa vật chất, ăn, mặc, ở, lao động sản xuất, sinh hoạt thường nhật của đồng bào Khmer. Hiện vật được trưng bày tại đây là các loại nông cụ lao động của người Khmer như xa quạt nước, cày, bừa, trục, nọc cấy, vòng hái, phảng, cù nèo... trong sản xuất nông nghiệp; nôm, xà ngôm, xà neang, lọp, xà no... trong đánh bắt thủy sản và các sản phẩm gốm gia dụng...

Phòng thứ 3 giới thiệu về các làng nghề truyền thống của đồng bào Khmer như nghề dệt chiếu, điêu khắc gỗ, đan lát, cốm dẹp và nhiều nghề thủ công khác... Hiện vật trưng bày gồm hình ảnh và công cụ lao động như khung dệt vải, khu dệt chiếu, cối và chày giã cốm dẹp, các sản phẩm điêu khắc bằng gỗ, tre nứa, đan lát, các tác phẩm điêu khắc hội họa, tranh vẽ trên kính, trên vải... được chạm khắc, chế tác từ đôi bàn tay khéo léo, tài hoa của các nghệ nhân Khmer.

Đặc biệt, phòng trưng bày chủ đề văn hóa – nghệ thuật của cộng đồng Khmer giới thiệu đến công chúng một kho tàng văn hóa nghệ thuật phong phú, đa dạng được sáng tạo, giữ gìn và lưu truyền đến ngày nay, tiêu biểu như: Hát dù kê, múa cổ điển cung đình Rô băm, múa trống chhay dăm, độc xướng Chầm riêng Chà pây, dàn nhạc ngũ âm của người Khmer, múa dân gian Khmer...

Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer ở tỉnh Trà Vinh đã góp phần gìn giữ và giới thiệu đến công chúng đầy đủ về đặc trưng đời sống, sinh hoạt, văn hóa, tín ngưỡng của đồng bào Khmer Trà Vinh nói riêng cũng như cộng đồng Khmer Nam Bộ nói chung với những nét văn hóa đặc trưng, độc đáo.

Kể từ khi đưa vào hoạt động đến nay, bảo tàng này đã trở thành một địa chỉ nghiên cứu văn hóa; trưng bày, giới thiệu và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer với cộng đồng các dân tộc anh em cả nước và các nước trên thế giới, đồng thời cũng là một địa chỉ du lịch hấp dẫn đối với du khách.

Phương Nghi (bienphong.com.vn)