Lễ tảo mộ là một trong những phong tục lâu đời của người Hà Nhì, ở huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai. Lễ tảo mộ thường được tổ chức vào dịp cuối năm. Theo lệ, sau khi người chết chôn được ba năm thì gia đình tiến hành thăm viếng mộ phần và tảo mộ. Nếu như ở miền xuôi tảo mộ hay sang cát cho người quá cố được thực hiện theo từng gia đình, với người Hà Nhì đây là công việc chung của cả thôn, bản, thể hiện sự đoàn kết tương trợ lẫn nhau. (Ảnh: Thái Bana)

Từ sáng sớm, gia đình người quá cố sẽ cùng những người đàn ông, thanh niên trong bản tới sửa sang lại phần mộ. Trên mộ đặt một cây nêu, treo những con giống bằng giấy gấp hình con thuyền, chim hạc như nhắn nhủ lời cầu nguyện của người Hà Nhì tới tổ tiên.

Nghi thức chính mời người chết về dùng cỗ được tổ chức ngay tại cửa mộ. Khi tiến hành nghi thức, mọi người tham gia lạy tạ và rót rượu vào một cái tô lớn đặt trên mộ, sau đó những người thân lớn tuổi chia thức ăn vào lá chuối và đặt từng phần lên cửa mộ, họ đốt nhang và đồ giấy. Khi làm lễ, mọi người cùng quỳ lạy và rót rượu vào chiếc bát to đặt trước cửa mộ. Nghi lễ chính của việc mời người đã khuất về hưởng lộc được tiến hành ở cửa mộ - đó là nơi ra vào của linh hồn.

Trong lễ tảo mộ, con cháu sẽ khóc nhớ người đã khuất. (Ảnh: Thái Bana)

Sau lễ cúng, những người già ăn cơm tại mâm trước mộ. Bữa ăn hưởng lộc cũng là thể hiện tình đoàn kết của dân bản với gia chủ khi kết thúc việc cúng tế. (Ảnh: Thái Bana)