Đền Và (còn gọi là Đông Cung) tại đồi Lim thuộc thôn Vân Gia, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, là một trong tứ cung của xứ Đoài thờ Tản Viên Sơn Thánh - vị thần đứng đầu trong “tứ bất tử” của tín ngưỡng dân gian Việt Nam.

Tâm điểm của lễ hội là lễ rước long ngai bài vị Tam vị Đức Thánh Tản qua sông Hồng, sang đền Ngự Dội thuộc xã Vĩnh Ninh, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc (để tế lễ, diễn lại sự tích Thánh Tản Viên đã từng đến nơi đây), rồi quay trở lại đền Và.

Đây là hội rước liên vùng, với sự tham gia của nhân dân 8 làng trong vùng cùng thờ Đức Thánh Tản (giờ là 7 tổ dân phố ở các phường: Trung Hưng, Viên Sơn, Phú Thịnh thuộc thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội và thôn Duy Bình thuộc huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

Đoàn rước kiệu khởi hành từ đền Và sang đền Ngự Dội (thôn Duy Bình, xã Vĩnh Ninh, huyện Vĩnh Tường, Vĩnh Phúc) với rất đông người tham dự.

Kiệu được rước qua các khu phố của thị xã Sơn Tây.

Mỗi khi đoàn rước qua đàn tế lớn, hoặc các ngã ba, ngã tư đường rộng sẽ tâng kiệu lên cao mấy nhịp và quay tròn mấy vòng.

Kiệu Thánh được rước xuống bờ sông Hồng, có các đoàn thuyền chờ sẵn.

Đoàn rước thu hút người dân, du khách tham dự.

Nhân dân hai bên đường bày hương án, dâng hương hoa, lễ vật để tri ân Đức Thánh.

Lễ rước kiệu Thánh và lễ hội đền Và là di sản văn hóa phi vật thể vô cùng quý báu.

Đặc biệt, tục "chui kiệu" là một nét độc đáo trong lễ rước Thánh Tản Viên trong lễ hội đền Và.

Theo quan niệm dân gian, ai chui qua gầm kiệu ba lần, người đó sẽ cầu được vạn sự như ý vì thế già, trẻ, gái, trai, nhất là các em nhỏ ai cũng háo hức chen nhau chui qua gầm kiệu để xin phúc lộc, mong mạnh khỏe, thông minh và may mắn.

Việc quá đông người chen lấn khiến những người rước kiệu luôn phải giữ vững tay để kiệu không bị đổ.

Lê Phú/Báo Tin Tức