Tháp Chăm Phú Diên được phát hiện vào năm 2001. Cụ thể, ngày 18/4/2001, tại cồn cát ven biển xã Phú Diên, nhóm công nhân khai thác khoáng sản ti tan trong khi đang làm việc đã phát hiện ra một khối gạch bị vùi sâu trong lòng cát từ 5m - 7m so với mặt đất.

Sự việc được kịp thời thông báo cho chính quyền địa phương và các ngành chức năng. Ngay sau đó, UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế chỉ đạo Sở Văn hóa Thông tin (nay là Sở VHTT), Bảo tàng Tổng hợp (nay là Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế) phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai công tác bảo vệ và tiến hành khảo sát, thám sát địa điểm này.

Việc phát hiện tháp Chăm Phú Diên dưới lòng cồn cát ven biển của tỉnh đã thực sự thu hút sự chú ý quan tâm của nhiều người, đặc biệt là các nhà nghiên cứu trong nước và quốc tế.

Tháp Phú Diên là một trong những công trình kiến trúc gạch Champa sớm nhất còn lại ở khu vực miền Trung, khoảng thế kỷ VIII. Vị trí độc đáo, quá trình phát hiện tháp và giải pháp bảo tồn như đã tiến hành trong gần 20 năm qua đã thành công nhất định. Có thể khẳng định đây là một kiến trúc thuộc nền văn hóa Champa có giá trị về mặt khoa học, lịch sử. Sự có mặt của các hiện vật Yoni bằng đá, bình gốm… trong lòng tháp Phú Diên là những hiện vật đặc trưng cho việc thờ cúng của dân tộc Chăm xưa nay.

Tháp Chăm Phú Diên đã hiện diện trên bản đồ du lịch địa phương, phổ biến trên các phương tiện thông tin đại chúng, nổi tiếng về một địa điểm độc đáo từ giá trị vật chất đến giá trị tinh thần, từ công trình kiến trúc đến văn hóa tâm linh, đều là tiềm năng có thể khai thác, phục vụ cho hoạt động văn hóa, du lịch./.

Theo toquoc.vn