Bảo vật quốc gia tượng Quan Thế Âm chùa Cung Kiệm là pho tượng Quan Âm được khắc niên đại sớm nhất Việt Nam (năm 1449), cũng là pho tượng Quan Thế Âm thời Lê Sơ duy nhất. Pho tượng cũng là hiện vật gốc trong di tích, không có phiên bản của hiện vật này trong các di tích hay địa phương khác nên đây là hiện vật mang tính độc bản. Pho tượng có chiều cao 88,7cm, gồm hai phần: thân tượng và bệ tượng, được tạc trong tư thế ngồi tọa thiền bán kiết già, đầu đội mũ thiên quan, khoác áo thiên y, anh lạc đeo trước ngực hình hoa mai chín cánh. Tượng từng được chỉnh sửa, gắn chắp một số chỗ bị vỡ, nứt ở: bàn tay phải, phần mũi, cổ và tai phải.

Đây cũng là pho tượng duy nhất có minh văn cả trên thân tượng và bệ tượng. Minh văn pho tượng Quan Âm chùa Cung Kiệm cung cấp thông tin về niên đại tạo tác và địa chỉ, tên các tín chủ công đức. Phần minh văn pho Quan Âm có tất cả 67 chữ (39 chữ khắc trên lưng tượng, 28 chữ khắc trên bệ tượng). Lưng tượng khắc 39 chữ Hán với nội dung “Năm Kỷ Tỵ (1449) niên hiệu Thái Hòa thứ 7 triều vua thứ 3 nhà Lê. Các tín chủ ở xã Kiệm, huyện Vũ Ninh, lộ Bắc Giang Trung gồm: Đào Ngân, Nguyễn Thị Biên, Nguyễn Lăng, Đào Thị Điều, Nguyễn Bế/Bé, Nguyễn Thị Thiểu”.

Pho tượng có chiều cao 88,7cm, gồm hai phần: thân tượng và bệ tượng, được tạc trong tư thế ngồi tọa thiền bán kiết già, đầu đội mũ thiên quan, khoác áo thiên y, anh lạc đeo trước ngực hình hoa mai chín cánh. Tượng từng được chỉnh sửa, gắn chắp một số chỗ bị vỡ, nứt ở: bàn tay phải, phần mũi, cổ và tai phải.

Đáng chú ý, đây là pho tượng Quan Âm đá duy nhất có tạo hình bệ tượng với đôi thủy quái đang trong tư thế ngóc cao đầu, vượt lên sóng biển, ngoảnh mặt vào nhau cùng đội lấy đài sen, có nguồn gốc từ truyền thuyết Quan Âm quá hải trong Kinh Phật. Nội dung kể về việc Quan Âm vượt biển, nhìn xuống dưới thấy đám thủy quái đang hoành hành. Bà đã ra tay cứu vớt chúng sinh và thuần phục đám thủy quái. Theo các nhà nghiên cứu, hiện vật có giá trị đặc biệt quan trọng đối với vấn đề nghiên cứu lịch sử Phật giáo Việt Nam.

Pho tượng Quan Thế Âm được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận bảo vật quốc gia vào ngày 30/01/2023, là sự kiện thể hiện sự trân trọng, ghi nhận của Nhà nước đối với lịch sử vùng đất Quế Võ, chùa Cung Kiệm trong việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc; đặc biệt là lịch sử Phật giáo cũng như lịch sử tạc tượng Việt Nam.

Hiện nay, pho tượng Quan Thế Âm được bảo lưu tại chùa Thượng Phúc, còn gọi chùa Cung Kiệm, bảo quản trong khám, đặt trên bục cao, gian bên phải tòa Thượng điện; là niềm tự hào của Nhân dân thị xã Quế Võ nói chung và khu phố Cung Kiệm nói riêng. Sau dịp này, cấp ủy, chính quyền phường Nhân Hòa, chùa Thượng Phúc và Nhân dân địa phương xây dựng phương án bảo vệ, bảo quản, phát huy giá trị bảo vật quốc gia, gắn với việc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của địa phương; cùng với đó, tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu bảo vật quốc gia tượng Quan Thế Âm, di tích lịch sử chùa Thượng Phúc với đông đảo Nhân dân và khách thập phương đến chiêm ngưỡng, tham bái...

Vân Chi