Tham dự cuộc họp có ông Đỗ Văn Phới, Phó Trưởng Ban Dân vận Trung ương; ông Vũ Hoài Bắc, Trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ; bà Nguyễn Thị Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh; bà Trần Thị Minh Nga, Phó Trưởng ban Ban Tôn giáo Chính phủ; Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam; cùng đại diện lãnh đạo một số cục, vụ thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Sở Nội vụ, Ban Tôn giáo tỉnh Quảng Ninh và Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh.

Nhiều ngày qua, dư luận xã hội quan tâm tới sự việc chùa Ba Vàng, tỉnh Quảng Ninh tổ chức trưng bày vật thể được gọi là “xá lợi tóc Đức Phật”, được nhà chùa giới thiệu là một trong tám sợi tóc mà Đức Phật tự tay nhổ trên đầu mình, trao cho hai thương buôn người Mi-an-ma hơn 2.600 năm trước. Vật thể kể trên do đoàn chư tăng Mi-an-ma cung rước sang Việt Nam nhân dịp tham dự lễ kỷ niệm 765 năm Phật hoàng Trần Nhân Tông đản sinh theo lời mời của Đại đức Thích Trúc Thái Minh, trụ trì chùa Ba Vàng. Hoạt động trưng bày vật thể từ ngày 23-27/12 đã thu hút hàng chục nghìn phật tử, người dân từ nhiều địa phương trong cả nước tìm đến chùa Ba Vàng để chiêm bái, đồng thời, với 259 tin bài được đăng tải trên báo chí, mạng xã hội cũng liên tục cập nhật thông tin xung quanh vật thể được gọi là “xá lợi tóc Đức Phật” đã gây xôn xao dư luận, trong đó có nhiều ý kiến hoài nghi về nguồn gốc của của “xá lợi tóc Đức Phật” này.

Sau khi tiếp nhận thông tin về vụ việc, Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Nội vụ đã ban hành văn bản gửi UBND tỉnh Quảng Ninh, Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam về việc kiểm tra, xác minh sự việc, làm rõ việc thực hiện các quy định của pháp luật đối với các hoạt động tôn giáo có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam, việc tổ chức trưng bày cho phật tử và Nhân dân đến chiêm bái “xá lợi tóc Đức Phật” tại chùa Ba Vàng của sư trụ trì; thẩm định nguồn gốc vật thể được chùa Ba Vàng giới thiệu là “xá lợi tóc Đức Phật”. Tỉnh Quảng Ninh cũng có văn bản yêu cầu chùa Ba Vàng gỡ toàn bộ thông tin giới thiệu vật thể được gọi là “xá lợi tóc Đức Phật” trên trang tin của chùa và Đại đức Thích Trúc Thái Minh cũng như các trang mạng xã hội.

Tại cuộc họp, các đại biểu đã thảo luận, đưa ra nhận định về sự việc, kết quả rà soát, xác minh theo chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan; chỉ ra căn cứ pháp luật và đánh giá mức độ vi phạm pháp luật của sư trụ trì; đánh giá mức độ ảnh hưởng đến dư luận xã hội, đời sống tín ngưỡng, tôn giáo và đề xuất các biện pháp cần triển khai để kịp thời chấn chỉnh các hoạt động tôn giáo ổn định đời sống xã hội.

Trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ Vũ Hoài Bắc cho biết, việc chùa Ba Vàng mời đoàn chức sắc, chư tăng Mi-an-ma sang Việt Nam tổ chức rước, trưng bày cho phật tử chiêm bái vật thể được gọi là “xá lợi tóc Đức Phật” cùng với việc Đại đức Thích Trúc Thái Minh xuất cảnh nhiều lần trong năm 2023 vi phạm các quy định về hoạt động tôn giáo có yếu tố nước ngoài tại Việt Nam, thông báo danh mục hoạt động tôn giáo, tham gia hoạt động tôn giáo ở nước ngoài, lần lượt được quy định tại Điều 48, Điều 43, Điều 50 của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo.

Trưởng Ban Tôn giáo Chính phủ Vũ Hoài Bắc phát biểu tại cuộc họp

Bà Nguyễn Thị Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh cho biết, hoạt động diễn ra tại chùa Ba Vàng từ ngày 23-27/12 đã thu hút khoảng 50 nghìn người tham dự, trong khi nhà chùa trước đó thông báo với UBND thành phố Uông Bí dự kiến 20-25 nghìn người. Hoạt động trưng bày vật thể được gọi là “xá lợi tóc Đức Phật” của chùa Ba Vàng là hoạt động triển lãm, vi phạm Nghị định 23/2019 về hoạt động triển lãm. Hoạt động này cũng chưa đáp ứng quy định về chủ thể cũng như thời gian đăng ký theo Luật Tín ngưỡng, tôn giáo và Nghị định số 162/2017/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo. Tỉnh sẽ sớm đưa ra xử lý nghiêm khắc theo đúng quy định.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Thị Hạnh phát biểu tại cuộc họp

Thượng tọa Thích Đạo Hiển, Phó Trưởng ban kiêm Chánh Thư ký Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh: Giáo hội Quảng Ninh rất buồn vì 03 lần lên họp để giải quyết chùa Ba Vàng. Việc chùa Ba Vàng rước, tổ chức cho chiêm bái “xá lợi tóc của Đức Phật”, chùa Ba Vàng không báo cáo và xin phép nên Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam thành phố Uông Bí và tỉnh Quảng Ninh không biết. “Dư luận nhiều chiều khác nhau, có người ủng hộ, có người phản đối, có người lên án, đề nghị Giáo hội kỷ luật nghiêm minh, đề nghị Nhà nước vào cuộc sát sao”. Chùa Ba Vàng tổ chức nhiều việc chưa đúng quy định của pháp luật và Hiến chương của Giáo hội. “Đề nghị Trung ương Giáo hội, các cấp, các ngành, có cách thức điều chỉnh đối với chùa Ba Vàng để đi vào quỹ đạo, tốt đạo đẹp đời. Cần xử lý kiên quyết, đúng, bảo đảm sự ổn định”.

Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam khẳng định, hoạt động vừa qua tại chùa Ba Vàng không phải là hoạt động của Ban Phật giáo Quốc tế Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, đơn thuần là Phật sự của chùa Ba Vàng do Đại đức trụ trì tổ chức. Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã yêu cầu sư trụ trì chùa Ba Vàng báo cáo sự việc, giải trình nguồn gốc của vật thể được gọi là “xá lợi tóc Đức Phật”; đồng thời, kiểm điểm việc phát ngôn của sư trụ trì và các hoạt động tuyên truyền trên website nhà chùa, mạng xã hội về vật thể được gọi là “xá lợi tóc Đức Phật” khi chưa được kiểm chứng và chưa được sự chấp thuận của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Thượng tọa Thích Đức Thiện đề nghị các bộ, ban, ngành Trung ương, cơ quan chức năng giúp đỡ, phối hợp với Giáo hội Phật giáo Việt Nam trong quá trình xác minh, thẩm định nguồn gốc vật thể được gọi là “xá lợi tóc Đức Phật”. Đồng thời đề nghị các cơ quan báo chí, truyền thông tiếp cận, đăng tải thông tin phù hợp, khách quan, tránh gây ra hiểu nhầm, bức xúc trong dư luận và ảnh hưởng đến uy tín của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Quan điểm của Giáo hội là luôn luôn rất là nghiêm minh để gìn giữ, đảm bảo niềm tin trong Giáo hội và xã hội, đặc biệt là đối với một tôn giáo có truyền thống, có ảnh hưởng rộng khắp trong xã hội. Khi tiếp cận thông tin của sự việc trưng bày “xá lợi tóc Đức Phật”, Giáo hội Phật giáo Việt Nam có văn bản yêu cầu trụ trì chùa Ba Vàng báo cáo. Giáo hội Phật giáo Việt Nam có nhận được giải trình của chùa Ba Vàng.

Khẳng định trong kinh điển “xá lợi Đức Phật” là có.

Việc xem xét các hoạt động có yếu tố nước ngoài, hoạt động quốc tế tại chùa Ba Vàng do Đại đức Thích Trúc Thái Minh trụ trì: không phải khách mời của Giáo hội Phật giáo Việt Nam và Giáo hội cũng không có văn bản về việc mời này, do quy định thuộc thẩm quyền của chính quyền và Phật giáo địa phương.

“Chiều 04/01/2024, Giáo hội sẽ họp và có nội dung về việc nghiêm khắc kiểm điểm đối với Đại đức Thích Trúc Thái Minh, những cái gì đúng, những cái gì sai, những cái gì làm ảnh hưởng tới niềm tin, ảnh hưởng tới uy tín của Giáo hội thì chắc chắn Giáo hội sẽ xử lý nghiêm minh đối với Đại đức Thích Trúc Thái Minh”.

Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam phát biểu tại cuộc họp

Bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Thông tin và Truyền thông: theo sự đo quét của Bộ Thông tin và Truyền thông, trong 01 tuần có 259 tin bài viết về sự việc này, trong đó tin tiêu cực >41%, tin trung lập >39%, tin tích cực >19%. Hoạt động tôn giáo cũng cần phải gắn bó với Tổ quốc, tránh gây tranh cãi, gây ảnh hưởng đến niềm tin của mọi người. Hành vi vi phạm pháp luật cần phải được xử lý nghiêm túc, không có ngoại lệ.

Ông Đỗ Văn Phới, Phó Trưởng ban Ban Dân vận Trung ương: đây là sự việc cần phải quan tâm giải quyết. Lãnh đạo Đảng, Chính phủ đã chỉ đạo phải xem xét, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật. Quan điểm Đảng chỉ đạo: tôn trọng, bảo đảm, tạo điều kiện cho các hoạt động thuần túy tôn giáo; khuyến khích hoạt động ích nước, lợi dân; xử lý nghiêm các hoạt động lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo vi phạm pháp luật, không để tái diễn các vi phạm tại chùa Ba Vàng. Đề nghị chính quyền tỉnh Quảng Ninh rút kinh nghiệm trong công tác quản lý và sớm chấn chỉnh các hoạt động không đúng quy định của pháp luật. Đề nghị Giáo hội Phật giáo Việt Nam rà soát các hoạt động của chùa Ba Vàng để xử lý nghiêm minh, đồng thời, thông tin tới dư luận những vấn đề dư luận thắc mắc, bảo vệ thanh danh, sự tôn nghiêm của Giáo hội, bảo vệ di sản Đức Phật để lại.

Đại diện Vụ Đông Nam Á - Nam Á - Thái Bình Dương, Bộ Ngoại giao báo cáo về việc Bộ Ngoại giao đã gửi văn bản tới Đại Sứ quán Việt Nam tại Mi-an-ma để xác định nguồn gốc về “xá lợi tóc Đức Phật” do Thượng tọa Sayadaw U Wepulla, trụ trì chùa Parami và Bảo tàng Xá lợi Phật Quốc tế Parami mang tới trưng bày tại chùa Ba Vàng và công tác quản lý của Nhà nước và Phật giáo Mi-an-ma đối với “xá lợi tóc Đức Phật” này.

Tại cuộc họp, các bộ, ban, ngành đều thống nhất với những ý kiến xử lý nghiêm để ổn định tình hình.

Phát biểu chỉ đạo và kết luận của Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng tại cuộc họp: ghi nhận và thống nhất với các ý kiến phát biểu của đại diện các bộ, ban, ngành, UBND tỉnh Quảng Ninh và Giáo hội Phật giáo Việt Nam về việc cần phải xem xét để xử lý nghiêm các vi phạm của chùa Ba Vàng và Đại đức Thích Trúc Thái Minh theo quy định của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, Nghị định 162/2017/NĐ-CP ngày 30/121/2017 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Tín ngưỡng, tôn giáo, các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan và Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng phát biểu tại cuộc họp

Thứ trưởng Vũ Chiến Thắng chỉ đạo Ban Tôn giáo Chính phủ và đề nghị các bộ, ban, ngành theo chức năng, nhiệm vụ phối hợp trao đổi thông tin, căn cứ theo các quy định của pháp luật và Hiến chương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, thống nhất quan điểm cần xử lý sớm, dứt điểm, không để tạo tiền lệ, không để ảnh hưởng tới chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo, giữ gìn sự ổn định xã hội.

Đề nghị Giáo hội Phật giáo Việt Nam tăng cường công tác quản lý chức sắc, chức việc, nhà tu hành; kịp thời có biện pháp chấn chỉnh các hoạt động trong toàn Giáo hội, đảm bảo đúng chính pháp của Đức Phật, Hiến chương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam và pháp luật của Nhà nước; xem xét những hoạt động của chùa Ba Vàng và Đại đức Thích Trúc Thái Minh thời gian qua, nghiêm khắc chấn chỉnh, xử lý các vi phạm theo Hiến chương và Quy chế của Giáo hội, không để ảnh hưởng tới sự ổn định xã hội và uy tín của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Đề nghị tỉnh Quảng Ninh tăng cường công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo, đặc biệt là ở các cơ sở; khẩn trương triển khai thực hiện theo ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh; có thông tin/thông cáo báo chí chính thức trên các phương tiện truyền thông về sự việc liên quan đến “xá lợi tóc Đức Phật” tại chùa Ba Vàng và xử lý nghiêm minh các vi phạm theo quy định của pháp luật tại chùa Ba Vàng và xử lý nghiêm đối với các tổ chức và cá nhân có liên quan đến vụ việc.

* Theo thông tin Ban Tôn giáo Chính phủ nắm được, chiều cùng ngày 04/01/2023, Ban Thường trực Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã họp, thống nhất biện pháp kỷ luật đối với Đại đức Thích Trúc Thái Minh liên quan đến vụ việc trên. Đại đức Thích Trúc Thái Minh đã nhận lỗi trước Giáo hội, tăng ni và phật tử về vụ việc đáng tiếc để dư luận chỉ trích, ảnh hưởng đến uy tín của Giáo hội, khiến dư luận hoang mang; sám hối trước chư tôn đức Ban Thường trực Hội đồng Trị sự.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam yêu cầu Đại đức Thích Trúc Thái Minh và chùa Ba Vàng không được tổ chức các sự kiện giao lưu quốc tế tại chùa trong một năm. Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh sẽ giám sát chặt chẽ các hoạt động tôn giáo và truyền thông của chùa Ba Vàng đúng quy định của Giáo hội và pháp luật.

Nguyễn Linh