Là người thường xuyên tổ chức dạy nghề dệt thổ cẩm truyền thống, tạo việc làm ổn định cho hàng trăm phụ nữ Chăm, chị Mariya, chủ cơ sở dệt thổ cẩm Chăm Aly ở Phũm Soài phấn khởi kể, nghề dệt thổ cẩm Chăm nơi đây thực sự bắt đầu hồi sinh từ 2008, nhờ thực hiện Đề án xây dựng loại hình du lịch cộng đồng (Homestay) với điểm đến là ngôi làng cổ dệt thổ cẩm Chăm truyền thống.

Từ đó, hằng năm đã thu hút hàng ngàn lượt du khách, nhất là khách nước ngoài tới thăm quan, mua sản phẩm ngày càng đông, tạo đà cho làng nghề ngày càng phát triển và sáng tạo thêm nhiều mẫu mã mới với các loại túi xách, khăn choàng, xà rông, nón, trang phục nam, nữ… phục vụ cho nhu cầu xuất khẩu qua các nước Đông Nam Á, Ấn Độ, Nhật, Mỹ…

Chính du lịch cộng đồng và Chương trình xây dựng NTM cùng các mô hình xóa đói giảm nghèo được triển khai thực hiện hiệu quả, đã góp phần làm cho diện mạo ở làng Chăm Phũm Soài ngày càng đổi mới, khởi sắc, trở thành làng Chăm kiểu mẫu với chất lượng cuộc sống ngày một được nâng cao. Nhờ đó, làng Chăm Phũm Soài tổ chức Tết truyền thống Royal Haji và Tết Nguyên đán ngày càng tưng bừng, náo nhiệt hơn, các Thánh đường được trang hoàng lộng lẫy hơn.

“Tết Nguyên đán tuy không phải Tết truyền thống của đồng bào Chăm nơi đây, nhưng từ lâu vào những ngày cận Tết, gia đình nào cũng náo nức tập trung trang hoàng nhà cửa, đường làng được mắc đèn kết hoa rực rỡ sắc màu. Trong mỗi gia đình, các thành viên quây quần bên nhau cùng tham gia làm các loại bánh, các món ẩm thực đặc trưng truyền thống để đón Tết”, ông Mohamad, nghệ nhân dệt thổ cẩm của làng nghề bộc bạch.

Nói về ẩm thực truyền thống, bà Maradam, một nghệ nhân ẩm thực của làng chia sẻ, người Chăm Phũm Soài có nhiều loại bánh ngon nổi tiếng như ha-pum, pây kgah, cha đoll, pây nung, nhưng nổi tiếng nhất, vẫn là bánh đin-pà-gòn và ha-nàm-căn.

Bánh đin-pà-gòn được làm bằng nếp với nước cốt dừa, dồn trong ống tre tươi, rồi đem đốt trên bếp lửa cho đến chín (hơi giống cách làm cơm lam dân tộc vùng Tây Bắc). Khi ăn bánh, ống tre được chẻ ra, cắt thành từng khoanh giống như bánh tét, có vị thơm ngon rất đặc trưng.

Bánh ha-nàm-căn được chế biến từ bột mì, trứng vịt và đường thốt nốt trộn nhuyễn với nhau, sau đó được nặn thành từng chiếc bánh cho vào một chảo nóng, phết dầu, rắc thêm lớp mè rang trên mỗi chiếc bánh, rồi đậy lại bằng chiếc nắp đất nung, khoảng 5 phút là bánh chín thơm lừng, hấp dẫn. Ngoài ra, bà con cũng làm thêm bánh tét, mứt như người Kinh để thưởng thức và đãi khách trong những ngày Tết Nguyên đán.

Cũng như Tết truyền thống Royah Haji, Tết Nguyên đán trong mâm cỗ của người Chăm Phũm Soài, bao giờ cũng có những món ngon đặc sản truyền thống như cà ri, cà púa, phú ku hay còn gọi là tung lò mò và cơm nị…

Biểu diễn văn nghệ tại Thánh đường trong ngày Tết.

Là người Hồi giáo kiêng kỵ ăn thịt heo (lợn), nên các món ẩm thực truyền thống mang đậm bản sắc độc đáo của đồng bào Chăm An Giang nói chung, Phũm Soài nói riêng chủ yếu được chế biến từ thịt bò và dê. Trong đó, có món cà ri xuất phát từ Ấn Độ và cà púa nguồn gốc từ Thái Lan, nhưng được chế biến và cho thêm những thứ gia vị cho đậm đà hơn, hợp khẩu vị hơn.

Riêng món tung lò mò (lạp xưởng bò) hoàn toàn làm bằng thịt bò loại ngon như thịt đùi, bắp được thái nhuyễn bằm chung với mỡ bò, trộn đều với tiêu, tỏi, bột ngọt, đường, cơm nguội cùng với một loại gia vị bí truyền. Sau công đoạn trộn thịt để cho thấm, sau đó dồn vào ruột bò đã được làm thật sạch, thắt lại từng khúc như lạp xưởng, phơi khoảng 3 nắng đem chiên hoặc nướng để thưởng thức thì ngon tuyệt. Chị Lisa, phụ trách Trung Tâm thông tin du lịch xã Châu Phong, có trụ sở tại Phũm Soài cho biết, trong những ngày Tết Nguyên đán, cũng như trong Tết truyền thống Royah Haji, cộng đồng người Chăm ngoài việc dành thời gian cho những buổi hành lễ, những cuộc thăm hỏi chúc Tết người thân, bạn bè, láng giềng ra, họ rất phấn chấn hào hứng tham gia vào những hoạt động văn hóa, thể thao vui chơi giải trí, ca hát, đua ghe thật tưng bừng sôi động.

Theo chị Lisa, bên cạnh những giá trị văn hóa truyền thống trong tín ngưỡng tâm linh được gìn giữ lâu đời bền vững, đời sống tinh thần của người Chăm Phũm Soài đã và đang hội nhập cộng đồng ngày một mạnh mẽ, với sự ra đời các đội văn nghệ, bóng đá, bóng chuyền hoạt động rất sôi nổi.

Đặc biệt dịp Tết Nguyên đán, những ca khúc ca ngợi về tình yêu lứa đôi, quê hương, đất nước được sáng tác trên nền chất liệu dân ca Chăm ngọt ngào, đằm thắm của nhạc sĩ Lâm Thanh Bình (người được gọi là nhạc sĩ của làng Chăm) lại vang lên trên sân khấu Đội Văn nghệ Phũm Soài, góp phần làm cho không khí vui Tết, mừng Xuân mới thêm rộn ràng vui tươi như: “Trái táo”, “Về thăm cô gái làng Chăm”, Roda yêu thương”, “Mùa gió nhớ trăng”…

Trong vòng 10 năm trở lại đây, đã thành thông lệ và trở thành một nét đẹp trong đời sống văn hóa của làng Chăm Phũm Soài, đó là mỗi khi Tết đến, Xuân về họ lại náo nức đón mừng các sự kiện tổ chức đám cưới cho những lứa đôi.

Ông Sale, Trưởng Ban nhân dân ấp Phũm Soài cho biết, những năm gần đây, năm nào trong làng cũng có từ 25-20 đám cưới được tổ chức vào dịp Tết Nguyên đán, mỗi đám cưới đều mời cả làng từ 500-600 khách, nên đông vui nhộn nhịp như ngày hội của làng, nhưng chỉ tổ chức tại gia. Trong đám cưới cũng như ngày Tết, người Chăm nghiêm túc chấp hành quy định của Hồi giáo Islam, tuyệt đối không uống rượu bia.

Có thể nói, Tết Royah Haji truyền thống và Tết Nguyên đán đối với người Chăm Phũm Soài trong thời hội nhập, đổi mới đã thực sự là những ngày lễ hội vừa rực rỡ đậm nét sắc màu văn hóa Chăm truyền thống, vừa có sự giao thoa cộng hưởng những tinh hoa văn hóa các dân tộc Việt, Khmer, Hoa trong cộng đồng dân cư trong vùng.

Nguồn: baodantoc.com.vn