Lễ hội Ka-tê diễn ra các hoạt động theo tín ngưỡng tâm linh của đồng bào Chăm Bà-la-môn như cúng mở cửa đền tháp, mặc trang phục cho thần linh, hát múa ngợi ca công lao các vị thần đối với dân làng. Lễ hội Ka-tê là dịp để đồng bào Chăm giới thiệu bản sắc văn hóa độc đáo của dân tộc mình đến với du khách trong và ngoài nước.

Đội múa các làng Chăm xã Phước Hậu tham gia đoàn rước y trang

Lễ hội Ka-tê năm 2024 diễn ra từ ngày 01-03/10. Tại Ninh Thuận, đồng bào Chăm Bà-la-môn nô nức vui đón lễ hội tại ba khu vực đền, tháp Chăm: tháp Po Klong Garai thuộc phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm; tháp Po Rome, đền Po Inu Nugar thuộc địa bàn xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước.

Chức sắc Chăm Bà-la-môn dẫn đầu lễ rước y trang nữ thần Po Inu Nugar, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận

Cụ thể, chiều ngày 01/10, Nhân dân tại các thôn Hữu Đức, Tân Đức, Thành Đức xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước tổ chức lễ rước y trang Po Inu Nugar từ đồng bào người Raglai thôn Tà Nô, xã Phước Hà, huyện Thuận Nam về đền thờ trong thôn Hữu Đức, xã Phước Hữu, huyện Ninh Phước. Sáng ngày 02/10, Hội đồng Chức sắc; Ban Phong tục các tháp: Po Klong Garai, Po Rome và đền Po Inu Nugar tiến hành các nghi thức lễ hội Ka-tê theo truyền thống. Ngày 03/10, lễ hội Ka-tê tiếp tục diễn ra tại các làng, tộc họ và gia đình Chăm Bà-la-môn trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận.

Theo Cả sư Đổng Bạ, Phó Chủ tịch Hội đồng Chức sắc Chăm Bà-la-môn tỉnh Ninh Thuận cho biết, đồng bào các làng Chăm phấn khởi đón mừng lễ hội Ka-tê 2024 trong niềm vui mùa màng thắng lợi, nhiều gia đình xây được nhà ở to đẹp, nuôi dạy con cháu học hành thành đạt. Nhà nước đầu tư xây dựng đường giao thông, thủy lợi, trạm y tế, trường học nâng cao đời sống người dân vùng đồng bào Chăm. Bà con thực hiện tốt phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư”, tình hình an ninh trật tự thôn xóm được giữ vững.

Tỉnh Ninh Thuận hiện có 19.592 hộ với 90.207 khẩu đồng bào Chăm, chiếm 12,3% dân số toàn tỉnh. Bà con sinh sống trên địa bàn 35 thôn, khu phố thuộc 13 xã, thị trấn thuộc 06 huyện, thành phố.

Khai mạc lễ hội Ka-tê năm 2024 tại tháp Po Sah Inu, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận

Tại Bình Thuận, lễ hội Katê năm 2024 được tổ chức kết hợp lễ công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc công nhận bảo vật quốc gia đối với Linga vàng phát hiện tại tháp Po Dam (xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong).

Năm 2013-2014, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bình Thuận đã phối hợp Trung tâm Khảo cổ học thuộc Viện Khoa học Xã hội vùng Nam Bộ tổ chức khai quật khảo cổ nhóm đền tháp Chăm Po Dam, để phục vụ công tác trùng tu, phục hồi một số hạng mục kiến trúc của di tích.

Đợt khai quật khảo cổ trên đã làm xuất lộ nhiều hiện vật có giá trị, tiêu biểu là phiến đá chạm khắc chữ Chăm cổ dạng bia ký, ghi niên đại xây dựng tháp vào khoảng năm 710. Đặc biệt, đã phát hiện Linga vàng độc bản, quý hiếm. Bảo vật Linga vàng có niên đại khoảng thế kỷ VIII-IX, là hiện vật gốc độc bản, quý hiếm, có hình thức độc đáo; có giá trị về lịch sử, văn hóa, thẩm mỹ; là biểu tượng của sự sinh sôi nảy nở của vạn vật và muôn loài, được chế tác rất đặc biệt có trọng lượng 78,36 gram, với tỷ lệ vàng rồng chiếm 90,4%, 9,6% còn lại là bạc và đồng.

Trưng bày Linga vàng phát hiện tại tháp Po Dam huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận tại lễ hội Ka-tê 2024

Bảo vật quốc gia Linga vàng là tư liệu khoa học quan trọng không chỉ đối với khảo cổ học, mà còn có giá trị lớn đối với nghiên cứu lịch sử, văn hóa, mỹ thuật, tôn giáo, kỹ thuật luyện kim, nghề kim hoàn… của cộng đồng người Chăm trước đây. Ngày 18/01/2024, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 73/QĐ-TTg về việc công nhận bảo vật quốc gia đợt 12 - năm 2023. Trong số 29 bảo vật quốc gia được công nhận đợt này, có Linga vàng tỉnh Bình Thuận.

Thanh niên Chăm tham gia lễ rước y trang tại lễ hội Ka-tê tỉnh Bình Thuận

Hữu Hưng