Trong hành trình Nam tiến của cư dân miền Trung Việt Nam, những người đi khai phá đã mang theo nét đẹp văn hóa và tín ngưỡng độc đáo của địa phương, tộc người mình. Khi đặt chân đến vùng đất Cần Giờ, đối mặt với rừng rậm hoang sơ, đầm lầy và thú dữ, họ đã dần cải hóa thiên nhiên với sự kiên trì và dũng cảm, biến vùng đất hoang sơ nơi này thành một nơi thịnh vượng với thị tứ và chợ búa sầm uất. Những cư dân tiên phong đó không chỉ mang theo bản lĩnh và nghị lực, mà còn gìn giữ niềm tin vào tín ngưỡng, đặc biệt là tục thờ cúng cá Ông - vị thần biển cả, được coi là người bảo trợ cho ngư dân.

Truyền tích về cá Ông được lưu truyền từ đời này sang đời khác, dần kết tinh thành truyền thống thờ cúng cá Ông, tạo nên nét độc đáo cho vùng đất Cần Giờ. Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ được bắt đầu từ năm Quý Sửu 1913, gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng cá Ông nhằm cầu nguyện sự bình an khi ra biển và ước mong cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Lễ hội trở thành biểu tượng văn hóa của vùng đất Cần Giờ, không chỉ thể hiện lòng biết ơn của con người đối với thiên nhiên, mà còn phản ánh sự kiên trì, lòng dũng cảm của những thế hệ đầu tiên đã biến nơi đây thành một nơi đáng sống.

Lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2013, đã trở thành “Tết biển” - một nét đẹp văn hóa của người dân nơi đầu sóng ngọn gió Cần Giờ, đồng thời, là sự kiện văn hóa đặc biệt của người dân Thành phố Hồ Chí Minh. Lễ hội là dịp sinh hoạt văn hóa cộng đồng, hiện hữu sâu đậm trong tâm thức của người dân miền biển. Dù đi ngược về xuôi, đến Rằm tháng Tám, bà con Cần Giờ đều quay về dự lễ, cúng rước tại lăng Ông. Tại các gia đình, ngư dân sửa soạn ghe xuồng sạch sẽ, sắm sửa nhang đèn, hoa và các loại trái cây chờ đến đúng giờ tham gia lễ hội.

Nghi thức rước trong lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ

Báo cáo mừng công ngư dân Cần Giờ năm 2024, ông Nguyễn Ngọc Xuân, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Cần Giờ cho biết, lễ hội hội Nghinh Ông Cần Giờ 2024 được thiết kế với nhiều hoạt động thiết thực, mang đậm nét đẹp văn hóa dân gian, tái hiện những hình ảnh đặc trưng của lễ hội Nghinh Ông, lăng Ông Thủy Tướng và hình ảnh vùng đất, con người Cần Giờ hôm nay. Thực hiện chủ trương của Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về việc giảm quy mô các hoạt động lễ hội, sự kiện nhằm chia sẻ khó khăn với đồng bào miền Bắc bị ảnh hưởng bởi siêu bão Yagi, lễ hội Nghinh Ông Cần Giờ năm 2024 đã dừng tổ chức các hoạt động nghệ thuật, thể dục thể thao, chỉ giữ các hoạt động truyền thống như lễ thượng đại kỳ, lễ cúng tiền hiền, hậu hiền, bạn cũ, lái xưa, lễ đưa Nghinh và rước Nghinh trên biển, lễ hội mừng công ngư dân Cần Giờ.

Nghệ sỹ, đồng bào quyên góp ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão số 3 tại lễ mừng công ngư dân Cần Giờ năm 2024

Dịp này, Ủy ban Nhân dân huyện Cần Giờ trao tặng giấy khen và phần thưởng cho nhiều cá nhân có thành tích lao động, sản xuất tốt và các cá nhân, đơn vị đã có hoạt động trùng tu, bảo tồn gìn giữ lăng Ông Thủy Tướng. Bên cạnh đó, người dân và du khách tham gia lễ hội cũng tham gia đóng góp hỗ trợ đồng bào các tỉnh phía Bắc khắc phục hậu quả của cơn bão số 3 vừa qua.

Minh Thanh