Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã thẩm định thông qua các tài liệu lịch sử và tiến hành trao 2 kỷ lục cho đại diện làng Phương Diên. Kỷ lục thứ nhất trao cho nghi lễ hò chèo cạn đưa linh - điệu hò dân gian miền Trung đầu tiên được áp dụng trong lễ hội đua ghe nan truyền thống trên biển ở địa phương cấp làng xã và kỷ lục thứ hai trao cho lễ hội đua ghe nan truyền thống trên biển ở địa phương cấp làng xã (chu kỳ 3 năm/lần) được bảo tồn và duy trì lâu đời nhất.

Theo nhà báo Trương Như Bá (đại diện cho Tổ chức Kỷ lục Việt Nam - Vietkings), nét đặc sắc của lễ hội đua ghe này là không phải sử dụng ghe đua mà sử dụng chính ghe đánh bắt của ngư dân làm phương tiện đua. Đây vừa là ngày hội vui tươi, hào hứng để trình diễn tài năng chèo thuyền của người dân, cổ vũ tinh thần rèn luyện sức khỏe, tôn vinh những tay chèo xuất sắc, vừa là hoạt động tâm linh nghề nghiệp mang nghĩa cử tri ân thần linh và tiền nhân, cầu mong những điều tốt đẹp. Lễ hội ra đời từ ngày thành lập làng Phương Diên (khoảng thế kỷ 17) và được bảo tồn, duy trì đều đặn 3 năm/lần cho đến ngày nay.

Lễ hội đua ghe có giải xụa, tức đua nháp trước ngày giải chính thức diễn ra. Giải chính gồm: giải cúng (giải quan trọng nhất, các đội thắng giải sẽ nhận phần thưởng tinh thần từ tổ tiên); giải tiền và giải phá (đường đua trên biển dài 2 km gồm 3 vòng, 6 tráo, cách bờ 150 m). Khi các tay chèo tranh tài, trên bờ người dân hò reo hòa cùng tiếng chiêng, trống, phèng la... tạo nên không khí tưng bừng, náo nhiệt.

Nét đặc sắc của lễ hội đua ghe nan là nghi lễ rước linh và hò chèo cạn diễn ra đêm trước ngày đua ghe. Nghi lễ hò chèo cạn rước linh mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, tri ân các bậc tiền nhân, thần linh biển cả cùng những số phận không may gặp bất trắc khi ra khơi, các chiến sĩ trận vong, nhân dân nạn vong trong quá trình đấu tranh bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, cầu mong cho nghề đi biển được thuận buồm xuôi gió, đánh bắt thuận lợi và cầu quốc thái dân an...

Ông Nguyễn Ngọc Dũng (nguyên Tộc trưởng tộc Nguyễn Văn - tộc khai canh làng Phương Diên) cho biết nghi lễ hò chèo cạn đưa linh trong lễ hội đua ghe nan truyền thống ra đời từ việc “cá ngài” (dân gian gọi cá voi, vị cứu tinh của người đi biển) gặp nạn, chết dạt vào bờ biển và dân làng tẩm liệm, cúng tế... 

Theo thanhnien.vn